Prezentujemy opinię Krajowej Izby Gospodarczej do projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 .
Poniżej przedstawiamy szczegółowe uwagi do poszczególnych propozycji projektu.
Art. 1 dodatnie art. 3871 do ustawy Kodeks cywilny (przeniesienie własności nieruchomości)
Art. 7. Zmiany w art. 304 ustawy Kodeks karny (penalizacja żądania kosztów pozaodsetkowych)
W momencie zagrożeniu utraty płynności finansowej może nastąpić wzrost aktywności nieuczciwych pożyczkodawców. W opinii Krajowej Izby Gospodarczej ten przepis powinien być traktowany jako doraźne rozwiązanie, które w przyszłości będzie wymagało znacznej modyfikacji.
Należy zauważyć, że pożyczkobiorcy, którzy potencjalnie mogą zyskać na tym przepisie, to osoby wykluczone z możliwości zaciągnięcia kredytów bankowych i najczęściej również legalnie działającego sektora pożyczek pozabankowych. Oznacza to, że w praktyce tacy pożyczkobiorcy nie mają żadnego źródła dochodu pozwalającego na spłatę zobowiązania.
Projektodawca postawił słuszną diagnozę i wskazał w uzasadnieniu patologiczne przypadki skrajnego zaniżania wartości przewłaszczanej nieruchomości. To najczęściej w połączeniu z życiową niezaradnością pożyczkobiorcy albo jego desperacją w pozyskaniu gotówki powoduje, że wprowadzenie do systemy prawnego omawianego przepisu nie rozwiąże problemu. Zawsze łatwo bowiem oszukać zdesperowaną albo niezaradną osobę w celu wyłudzenia od niej nieruchomości.
Nietrudno wyobrazić sobie zmianę mechanizmy działania oszustów – zamiast zaniżania wartości przewłaszczanej nieruchomości mogą przykładowo zawyżać wartość weksla, który będzie stanowił zabezpieczenie pożyczki, a następnie dokonać windykacji z nieruchomości. Zostanie ona sprzedana w drodze licytacji a nieuczciwy wierzyciel uzyska całą kwotę z weksla. W skrajnej sytuacji nieruchomość zostanie sprzedana wspólnikowi nieuczciwego pożyczkodawcy wraz z lokatorami – pożyczkobiorcą i jego rodziną.
Powyższy przykład pokazuje, że nie da się zabezpieczyć proponowanym przepisem bezpieczeństwa finansowego niektórych pożyczkobiorców.
Rozwiązań należy szukać w systemie bankowym, gdzie kredytobiorca musi być poinformowany na piśmie o skutkach ryzyka walutowego. W omawianej sytuacji pożyczkobiorca powinien być informowany o skutkach niespłacenia raty w terminie, czyli przejęciu jego nieruchomości. Drugi mechanizm zabezpieczający powinien polegać na modyfikacji przepisów o notariacie. Notariusz jest w stanie w przybliżeniu określić wartość nieruchomości i w przypadku rażącej rozbieżności między wartością deklarowaną a rzeczywistą, w przypadku przewłaszczenia mógłby odpowiadać odszkodowawczo. Drugie możliwe rozwiązanie to ograniczenie możliwości przewłaszczenia w stosunku do niższych kwot. Przykładowo pożyczka do 50 tys. zł nie mogłaby być zabezpieczana w taki sposób, a powyżej tej kwoty notariusz miałby obowiązek żądania wyceny nieruchomości przez rzeczoznawcę, gdyż problem wyceny nieruchomości przy przewłaszczeniu jest obserwowany (por. SSR dr Jędrzej M. Kondek, Umowa przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie w praktyce notarialnej, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2018, s. 13)
Reasumując, zaproponowany przepis traktujemy, jako tymczasowy, a zmiany dotyczące mechanizmu przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie powinien być szeroko skonsultowany z branżą pożyczkową, bankową i notariatem).
Art. 3. Prawo spółdzielcze (głosowanie na odległość, propozycja rozszerzenia mechanizmu na wspólnoty mieszkaniowe)
W tym miejscu Krajowa Izba Gospodarcza wskazuje na problem wspólnot mieszkaniowych. Ustawa o własności lokalu jest niezwykle enigmatycznym aktem, z którego jednolitą interpretacją mają problem również sądy. Obecna sytuacja wymuszająca izolację uniemożliwia odbycie rocznych zebrań właścicieli w trybie stacjonarnym, choć istnieje możliwość obiegowego zbierania głosów.
Proponujemy, aby dokonać stosownej nowelizacji ustawy o własności lokali, w art. 23 możliwość odbywania zebrania za pomocą środków porozumiewania się na odległość albo w sposób mieszany – stacjonarny z możliwością uczestnictwa przy wykorzystaniu ww. środków.
Taka zmiana będzie miała istotne znaczenie nie tylko w okresie zagrożenia związanego z COVID-19, ale umożliwi aktywny udział we współzarządzaniu nieruchomością przez właścicieli, którzy jej nie zamieszkują (np. nabyli lokal w celach inwestycyjnych i mają miejsce zamieszkania w innym mieście).
Art. 9 ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (elektronizacja kontaktów)
Krajowa Izba Gospodarcza popiera zaproponowane zmiany. Jest to postulat, który formułowaliśmy wielokrotnie od kilku lat. ZUS posiada systemy informatyczne umożliwiające sprawną interakcję z ubezpieczonym i płatnikiem.
Art. 13 ustawa Prawo telekomunikacyjne (forma dokumentowa, przenoszenie numeru, Internet)
Pozytywnie oceniamy odpowiednio długi okres vacatio legis, aby firmy mogły dostosować swoje systemy CRM do wprowadzanych zmian, równocześnie, aby miały czas na przeszkolenie personelu.
Pozytywnie oceniamy również propozycje z pkt 10, która istotnie może przyczynić się do szybszego rozwoju usług M2M, w tym IoT.
Art. 15 ustawa o kinematografii (opodatkowanie VOD)
Jeżeli w uzasadnieniu do projektu, jako podstawę wprowadzenia tego przepisu wskazuje się spadek obrotów kin w związku z pandemią CIVID-19 to po ustaniu tego stanu zagrożenia i przywróceniu normalnego funkcjonowania kin regulacja powinna być uchylona. Można zastosować analogiczne rozwiązanie jak w art. 14 (przepis obowiązuje nie dłużej niż do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii).
Art. 23 ustawa Prawo pocztowe (pełnomocnictwo pocztowe)
W przypadku pełnomocnictwa pocztowego nie opuszcza ono placówki pocztowej. Mocodawca udziela pełnomocnictwa w obecności pracownika poczty, a dokument jest deponowany w placówce.
W przypadku pełnomocnictwa w formie pisemnej będzie ono udzielone w dowolnymi miejscu. Istnieje o wiele większe ryzyko zgubienia dokumentu pełnomocnictwa, a więc i wycieku danych osobowych. Zasadne byłoby posługiwanie się wyłącznie numerem PESEL i imieniem i nazwiskiem albo numerem NIP i nazwą firmy. Gromadzenie danych na temat serii numeru dokumentu potwierdzającego tożsamość jest w ocenie Krajowej Izby Gospodarczej nadmierne.
Równocześnie wskazujemy, że operator pocztowy powinien być zobowiązany do umożliwienia udzielenia pełnomocnictwa w formie elektronicznej, jak również akceptować pełnomocnictwa udzielone w formie notarialnej i w CEIDG. Obecna instytucja pełnomocnictwa pocztowego jest nieelastyczna i nieprzystająca do realiów obsługi klienta w XXI wieku.
Art. 43 pkt 9 (art. 15g tzw. Tarczy) podmioty uprawnione do korzystania z pomocy.
W tym miejscu, ze względu na pojawiające się wątpliwości, co do możliwości skorzystania z narzędzi pomocowych przez izby gospodarcze proponujemy rozszerzenie katalogu uprawnionych podmiotów również o izby. Wątpliwości interpretacyjne budzi korzystanie z pomocy przez izby niewpisane do rejestru przedsiębiorców. W ocenie Krajowej Izby Gospodarczej izba gospodarcza wpisana do Rejestru Przedsiębiorców KRS spełnia definicję ustawową przedsiębiorcy, problematyczna jest natomiast sytuacja izby wpisanych wyłącznie do Rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i ZOZ.
Izby są ważnym animatorem lokalnego życia gospodarczego, integrującym środowisko biznesowe. Możliwość ich utrzymania w czasie pandemii COVID-19 wzmocni lokalne środowiska biznesowe. Rozszerzenie regulacji nie wiąże się z istotnym zwiększeniem nakładów na ten cel – izby gospodarcze najczęściej zatrudniają minimalną liczbę pracowników.
Art. 43 pkt 18
Krajowa Izba Gospodarcza pozytywnie ocenia możliwość interakcji z sądami powszechnymi przez platformę ePUAP. Co ważne wprowadza się możliwość komunikacji dwukierunkowej.
Art. 43 pkt 36 (zwolnienie z opłacenia zaległych składek do ZUS)
Krajowa Izba Gospodarcza pozytywnie ocenia możliwość wnioskowania o zwolnienie z obowiązku zapłaty zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Warszawa, 29 kwietnia 2020 r.
