Rozpoczynamy cykl artykułów prawnych przygotowanych wspólnie z Adwokatem i Doradcą Podatkowym Markiem Góreckim. Dziś pierwsze opracowanie, dotyczące wyjawienia majątku.

WYJAWIENIE MAJĄTKU

Truizmem jest stwierdzenie, iż w praktyce obrotu gospodarczego w Polsce dłużnik cieszy się większymi przywilejami niż wierzyciel. W szczególności odnosi się to do postępowania egzekucyjnego - zwłaszcza gdy w grę wchodzi nieruchomość - które toczy się zazwyczaj długo i ociężale (np. niżej podpisany uczestniczy w postępowaniu egzekucyjnym, które trwa - jak na razie mało skutecznie - już ponad 15 lat). Nieudolne prawo próbują wspomagać lub wręcz zastępować - na zasadzie faktów dokonanych - komornicy, jednakże narażają się, zwłaszcza w przypadkach nagłaśnianych przez media, na odpowiedzialność dyscyplinarną, cywilną, a nawet karną.   

Orężem w ręku wierzyciela, który ma kłopoty w wyegzekwowaniu swej wierzytelności od niesolidnego kontrahenta (np. z tytułu zapłaty ceny za sprzedany towar) może być instytucja wyjawienia majątku.                                

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli zajęty w egzekucji majątek dłużnika nie rokuje zaspokojenia egzekwowanych należności lub jeżeli wierzyciel wykaże, że na skutek prowadzonej egzekucji nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej należności, może on żądać zobowiązania dłużnika do złożenia wykazu majątku z wymienieniem rzeczy i miejsca, gdzie się znajdują, przypadających mu wierzytelności i innych praw majątkowych oraz do złożenia następującego przyrzeczenia: "Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożony przeze mnie wykaz majątku jest prawdziwy i zupełny".

 Wierzyciel może żądać wyjawienia majątku także przed wszczęciem egzekucji, jeżeli:

1) uprawdopodobni, że nie uzyska zaspokojenia w pełni swojej należności ze znanego mu majątku albo z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres sześciu miesięcy;

2) po uzyskaniu tytułu wykonawczego wezwał dłużnika do zapłaty stwierdzonej nim należności listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, a dłużnik nie spełnił świadczenia w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania do zapłaty.

 

Wniosek o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku składa się w sądzie właściwości ogólnej dłużnika, czyli w sądzie właściwym dla jego miejsca zamieszkania lub siedziby. Do wniosku należy dołączyć dokumenty uzasadniające obowiązek wyjawienia majątku.

Co do zasady sąd rozpoznaje wniosek po wezwaniu i wysłuchaniu stron, a wykaz i przyrzeczenie sąd odbiera od dłużnika niezwłocznie. Jeżeli dłużnik bez usprawiedliwionej przyczyny nie stawi się do sądu w celu złożenia wykazu lub przyrzeczenia albo stawiwszy się wykazu nie złoży lub odmówi odpowiedzi na zadane mu pytanie albo odmówi złożenia przyrzeczenia, sąd może skazać go na grzywnę lub nakazać przymusowe doprowadzenie oraz może zastosować areszt nieprzekraczający miesiąca. W razie zastosowania środków przymusu dłużnik może w każdej chwili złożyć wykaz i przyrzeczenie. W wypadku gdy zastosowano wobec niego areszt, dłużnik może domagać się stawienia go przed sąd w celu złożenia wykazu i przyrzeczenia. W wypadku tym sąd nie wzywając wierzyciela niezwłocznie przyjmie wykaz i odbierze przyrzeczenie, po czym zwolni dłużnika. Nie pozbawia to prawa wierzyciela, który nie był obecny przy tych czynnościach, do zażądania ponownego wezwania dłużnika w celu zadania mu pytań zmierzających do wykrycia przedmiotów, do których mogłaby być skierowana egzekucja.

Zgodnie z art. 233 § 1 Kodeksu karnego, kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przepis ten stosuje się odpowiednio do osoby, która złożyła fałszywe oświadczenie zawierające wykaz jej majątku. 

Za osobę, która nie ma zdolności procesowej, wykaz i przyrzeczenie obowiązany jest złożyć jej przedstawiciel ustawowy.

Dłużnik, który złożył przyrzeczenie lub do którego zastosowano środki przymusu, obowiązany jest do złożenia nowego wykazu i przyrzeczenia na żądanie tego samego lub innego wierzyciela, gdy od złożenia przyrzeczenia lub wyczerpania środków przymusu upłynął okres jednego roku.

Na podstawie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym do rejestru dłużników niewypłacalnych wpisuje się z urzędu między innymi dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku w trybie wyżej opisanych przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Rejestr ten jest jawny.

Autor: 

Marek Górecki

adwokat i doradca podatkowy